Świadczyć pracę można w oparciu o różne umowy, ale niewątpliwie najczęściej stosowanymi i popularnymi są: umowa o pracę i umowa zlecenia.
Umowę o pracę reguluje kodeks pracy akt prawny, który reguluje stosunki między pracownikiem i pracodawcą, ich wzajemne prawa i obowiązki, odpowiedzialność, a także kary za niewywiązywanie się z nałożonych powinności i nieprzestrzeganie przepisów.
Umowę zlecenia normalizuje kodeks cywilny, który reguluje stosunki cywilnoprawne między osobami fizycznymi i osobami prawnymi.
Już po samym źródle regulacji widać, że umowa zlecenie jest mniej sformalizowana, bardziej elastyczna i tym samym łatwiej dopracować w niej wszystkie szczegóły w taki sposób, aby obu stronom bardziej odpowiadały. Kodeks pracy zawiera bardzo ścisłe regulacje dotyczące formy umowy o pracę i jej istotnych składników, wypowiedzenia i szczegółowo określa istotne cechy stosunku pracy. Natomiast kodeks cywilny - normuje tylko definicje umowy zlecenia. Zatem można w niej zawrzeć dowolną treść, byleby nie było to sprzeczne z właściwością stosunku, zasadami współżycia społecznego i z prawem.
Stosunek pracy normuje art. 22 Kodeksu Pracy mówiący: „Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.”
Natomiast przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie (art.734 Kodeksu Cywilnego). Przy umowie o pracę, pracownik jest więc podporządkowany pracodawcy (przełożonemu) w zakresie czasu, miejsca a także sposobu jej wykonania. Powinien stosować się do wszelkich wskazówek związanych z jej realizacją. Natomiast przy umowie zlecenia - strony stosunku są równymi partnerami. Nie tworzy się żaden stosunek zależności, zleceniobiorca sam dobiera metody najlepszego wykonania zlecenia - chociaż w umowie zlecenia mogą być zawarte sugestie udzielone przez zleceniodawcę. Zasada swobody umów cywilnoprawnych pozwala na dowolne kształtowanie treści umowy zlecenia. Dlatego tam, a nie w kodeksie, regulaminie lub układzie zbiorowym (jak w wypadku stosunku pracy) strony powinny określić wzajemne zobowiązania, dokładną treść, a także np. informacje o cykliczności wypłat, lub jednorazowej wypłacie po zakończeniu zlecenia. Zarówno umowa zlecenie, jak i umowa o pracę są umowami starannego działania. W przypadku umowy zlecenia wynagrodzenie zgodne z umową należy się, jeśli zleceniobiorcy nie można zarzucić niestaranności w działaniu (prowadzeniu spraw zleceniodawcy). W razie konfliktów między stronami zupełnie inaczej wygląda wypowiedzenie umowy o pracę i umowy zlecenia. Rozwiązanie umowy o pracę jest dokładnie uregulowane w Kodeksie Pracy art. 30 do art. 67. Jest bardzo sformalizowane i obie strony muszą ściśle przestrzegać wymagań kodeksowych. Natomiast umowę zlecenia obie strony mogą wypowiedzieć w każdym czasie z zachowaniem warunków określonych w art. 746 Kodeksu Cywilnego (dotyczą one rozliczeń między stronami w razie zerwania umowy).
Często ta sama praca może być wykonywana zarówno w postaci zlecenia jak i w warunkach zatrudnienia na umowę o pracę. Od stron tych stosunków prawnych zależy jak określą warunki umowy. Najważniejsza tu będzie decyzja o podporządkowaniu. Jeśli będzie to umowa o pracę - pracownik będzie musiał podlegać służbowo pracodawcy, jeśli to będzie umowa
zlecenia - obie strony będą sobie równe.
Źródło:
1. USTAWA z dnia 26 czerwca 1974 r.Kodeks pracy ( Dz.U. 1974 Nr. 24 poz. 141z poźn. zm.)
2. USTAWA z dnia 23 kwietnia 1964 r.Kodeks cywilny ( Dz. U. z 1964 r. Nr.16, poz. 93 z późn. zm.)
mgr. prawa, specjalista prawa pracy A.P.S.
