Osoby chcące zwiększyć swoją wiedzę na temat udzielania pomocy przedmedycznej mogą skorzystać z oferty kursów lub materiałów informacyjnych dostępnych także w internecie. Ważne aby podstawową wiedzę posiadać przed wystąpieniem zdarzenia, gdyż wtedy konieczne jest już zdecydowane działanie.
Wezwanie pomocy
Wzywając pomoc w nagłych sytuacjach pamiętajmy aby przekazać dyspozytorowi Pogotowia niezbędne informacje, odpowiadając spokojnie i konkretnie na jego pytania, obejmujące:
- miejsce zdarzenia (adres, lokalizacja);
- kto potrzebuje pomocy (imię i nazwisko, wiek, płeć);
- powód wezwania karetki (co się stało, w jakich okolicznościach, co już zrobiono);
- kto wzywa karetkę (imię i nazwisko, numer telefonu);
- inne informacje pomocne w dotarciu we właściwe miejsce.
Zasłabnięcie bez utraty przytomności
Najbardziej zagrożone są osoby starsze, z chorobami serca i układu krążenia, przyjmujące leki obniżające ciśnienie, leki nasercowe lub przeciwcukrzycowe, niedożywione, odwodnione (np. w okresie wysokich temperatur w lecie).
Objawy: osłabienie, zawroty głowy, zaburzenia widzenia („mroczki”), blada zimna skóra.
Co robić: położyć na plecach, z kończynami powyżej tułowia, zapewnić dostęp świeżego powietrza, poluzować ubranie.
Jeżeli pacjent choruje na nadciśnienie, należy zmierzyć ciśnienie czy nie zbyt niskie (np. po lekach).
Jeżeli pacjent choruje na cukrzycę, zmierzyć poziom cukru na glukometrze i jeżeli jest obniżony, postępować zgodnie z wytycznymi dla hipoglikemii (np. podać słodki napój).
We wszystkich przypadkach koniecznie skontaktować się z lekarzem!
Utrata przytomności
Objawy: pacjent nie przytomny, nie reaguje na bodźce, może mieć drgawki.
Może to być związane z zatrzymaniem oddychania i krążenia - należy to sprawdzić, jeśli umiemy. Utrata przytomności, niezależnie od przyczyny stanowi stan zagrożenia życia, o czym musimy zawsze pamiętać.
Co robić: należy niezwłocznie zawiadomić Pogotowie Ratunkowe, a jeśli to możliwe pozyskać do udzielania pomocy przedmedycznej drugą sprawną osobę (np. inny domownik, sąsiad). W czasie połączenia, wykonywać polecenia przekazane telefoniczne przez dyspozytora Pogotowia. W miarę swoich umiejętności zabezpieczyć podstawowe funkcje życiowe, to znaczy:
1. Utrzymać drożność dróg oddechowych poprzez odpowiednie ułożenie ciała (leżące na plecach) i głowy chorego (w pozycji nieco odgiętej do tyłu, przytrzymując w tym celu za żuchwę od dołu). Jeśli pacjent nie ma zatrzymania krążenia i oddychania - nie wymaga prowadzenia sztucznego oddechu lub/i masażu serca - bezpieczną pozycją dla osoby nieprzytomnej jest tzw. pozycja boczna ustalona; należy pamiętać o usunięciu z jamy ustnej ruchomej protezy zębowej.
2. Jeżeli chory sam nie oddycha (zatrzymanie oddychania - brak ruchów klatki piersiowej, brak ruchu powietrza w okolicy nosa/ust) - należy prowadzić sztuczne oddychanie met. usta-usta (lub usta-nos).
3. Jeżeli brak jest tętna na tętnicy szyjnej (szukamy go dwoma palcami w bok od krtani) – prowadzić pośredni masaż serca, uciskając u pacjenta leżącego na plecach mostek na granicy dolnej i środkowej 1/3 jego wysokości, na głębokość ok. 4-5 cm, w rytmie „2 oddechy - 30 uciśnięć” z częstością ok. 100 uciśnięć /minutę (wszystkie powyższe parametry dotyczą osoby dorosłej!).
Powyższe czynności należy prowadzić do przybycia ratowników medycznych lub odzyskania przez chorego własnego tętna i oddechu – wtedy należy zabezpieczyć bezpieczną pozycję chorego i kontrolować tętno oddychanie.
Drgawki
Najbardziej zagrożoni są pacjenci z rozpoznaniem padaczki, z chorobami centralnego układu nerwowego.
Objawy: pacjent traci przytomność, upada, występują skurcze (drżenia lub sztywność) mięśni ciała i kończyn, może dojść do chwilowego zatrzymania oddechu, bezwiednego oddania moczu. Zazwyczaj po kilkunastu-kilkudziesięciu sekundach ustępują, pozostaje stan nieprzytomności lub splątania, trwający kilka minut.
Co robić:
- w czasie drgawek chronić przed urazami osobę leżącą, szczególnie głowę (najlepiej klękając za głową leżącego i przytrzymując ją), zabezpieczyć drożność dróg oddechowych przez delikatne przytrzymywanie głowy;
- nie wkładać do ust chorego żadnych przedmiotów;
- po ustąpieniu napadu ułożyć w pozycji zabezpieczającej drożność dróg oddechowych;
- skontrolować pod kątem ew. urazów związanych z upadkiem;
- skontaktować się z lekarzem.
KM, lekarz internista