Im starsi jesteśmy, tym mniej sprawnie pracuje układ pokarmowy, zmniejsza się również odporność organizmu, dlatego bardzo groźne mogą być infekcje. Podobnie jak przewód pokarmowy i układ odpornościowy – inne układy również podlegają zmianom wywołanym starzeniem się. W układzie kostno-szkieletowym dochodzi do zaburzeń w gospodarce wapniowo-fosforowej prowadzących do zrzeszotnienia kości – zwanego osteoporozą. Starzenie się wywołuje również zmiany w układzie krążenia. Dotyczą one przede wszystkim wzrostu ciśnienia tętniczego oraz utraty elastyczności tętnic, która może być spowodowana przez miażdżycę.
Podopieczni, którzy są najczęściej w starszym wieku, potrzebują tych samych składników odżywczych, co ludzie młodzi, jednak w miarę starzenia się organizmu zapotrzebowanie na energię obniża się – organizm potrzebuje na ogół mniejszej ilości kalorii niż wcześniej. Z kolei zapotrzebowanie na niektóre składniki często wzrasta.
Poniżej wymieniamy najważniejsze zasady diety dla seniorów
1. Zaleca się co najmniej osiem pełnych szklanek płynów w ciągu dnia, gdyż ryzyko odwodnienia u seniorów jest znacznie większe niż u osób młodszych. Należy podawać osobie starszej dużo płynów w postaci soków, zup, mleka i wody, natomiast kawę i herbatę – tylko w ograniczonych ilościach. Mocna kawa i herbata nie są zalecane, ponieważ zawarta w nich kofeina może prowadzić do kołatania serca, niestrawności i zaburzeń snu.
2. Zaleca się, aby osoba starsza w ciągu dnia często jadła kilka niewielkich posiłków oraz jeden większy; powinny one zawierać dostateczną ilość białka, warzyw i płatków śniadaniowych z pełnymi ziarnami.
3. Po 60. roku życia należy zwiększyć dzienne spożycie wapnia do 1100 mg. Źródła wapnia w diecie to: produkty mleczne, przetwory rybne zawierające szkielety (np. sardynki) i wzbogacane w wapń napoje sojowe.
4. Należy zadbać o to, by w diecie nie zabrakło witaminy D. Ludzie starsi stosunkowo rzadko wychodzą na słońce, więc w ich skórze witamina D nie jest syntetyzowana w wystarczającej ilości. Źródła witaminy D w żywności to przede wszystkim tłuste ryby (śledź, makrela, tuńczyk) i mleko o zawartości tłuszczu powyżej 1,5%. W niektórych przypadkach lekarz może dodatkowo zalecić zażywanie preparatów zawierających witaminę D.
5. Trzeba również pamiętać o witaminach antyoksydacyjnych – C, E i beta-karotenie. Niedobory tych witamin mogą przyspieszać procesy starzenia się organizmu i zwiększać podatność na takie choroby, jak nowotwory i miażdżyca. Ponadto witamina E zapobiega zmianom zwyrodnieniowym. Witaminę C i beta-karoten możemy znaleźć w warzywach i owocach, natomiast witaminę E w olejach roślinnych i margarynach. Spośród składników mineralnych należy zwrócić uwagę szczególnie na odpowiednią ilość potasu, żelaza i magnezu, których niedobory często występują w podeszłym wieku.
6. Białko zawarte w mięsie, jajach, serze i soczewicy jest wartościowym składnikiem diety. Potrawy białkowe powinny znaleźć się w jadłospisie osoby starszej dwukrotnie w ciągu dnia.
7. Pokarmy zawierające błonnik pomagają zapobiec zaparciom oraz innym schorzeniom przewodu pokarmowego. Otręby najlepiej podawać z mlekiem lub ugotować w zupie mlecznej. Nie powinno się podawać ich na sucho, gdyż w tej formie pęcznieją w żołądku i mogą wywołać gorsze samopoczucie.
8. Posiłki urozmaicone i atrakcyjne wizualnie mają istotne znaczenie w pobudzaniu osłabionego apetytu.
9. Potrawy smażone oraz ciężkostrawne są źródłem energii, lecz powinny być podawane z umiarem, gdyż długo zalegają w żołądku i mogą przyczynić się do powstania nadwagi. Jako metodę przygotowywania posiłków należy wybrać: gotowanie (najlepiej na parze), duszenie bez obsmażania lub pieczenie w folii.
10. W codziennym jadłospisie powinny się znaleźć produkty mleczne, pełnoziarniste produkty zbożowe, warzywa, owoce oraz chude mięso i przetwory mięsne.
11. Przetwory owocowe, słodkie wypieki, cukier i słodycze powinny być spożywane z umiarem ze względu na występującą u większości osób starszych obniżoną tolerancję glukozy.
W wielu przypadkach dieta powinna być ustalana indywidualnie ze względu na ewentualne choroby czy też problem nadwagi lub niedożywienia.
Dodatkowo warto zwrócić uwagę na prawidłowy poziom wapnia w organizmie, najlepszym jego źródłem jest mleko i przetwory mleczne.
Warto też zauważyć, że nawet u zdrowych osób starszych posiłki tłuste nie są dobrze tolerowane, dlatego zaleca się, aby dieta osób po 60. roku życia dostarczała mniej niż 25% energii z tłuszczu.
